Istorija mode

Kao vizuelni umetnici, modni kreatori često su nalazili inspiraciju u različitim umetničkim pojavama i pokretima. Iako je Karl Lagerfeld (Karl Lagerfeld) insistirao na razdvajanju umetnosti i mode, u njegovom opusu, kao i u opusu mnogih drugih modnih kreatora, moguće je pronaći brojne istorijsko-umetničke reference. Jedan od najpoznatijih primera korišćenja ovakvih referenci je kolekcija Mondrijan (Mondrian), koju je 1965. godine dizajnirao Iv Sen Loran (Yves Saint Laurent). Kolekcija je predstavljala omaž nekolicini modernih umetnika, među kojima su bili Serž Poljakov (Serge Poliakoff) i Kazimir Maljevič (Kazimir Malevich). S obzirom na to da je najvažniju ulogu u kolekciji imalo šest koktel haljina, čiji je dizajn bio inspirisan slikarstvom Pita Mondrijana (Piet Mondrian), cela kolekcija dobila je naziv Mondrijan. Silueta ovih haljina A kroja bez rukava, koje su bile napravljene od vunenog žerseja tako da padaju ravno i bez nabiranja, bila je karakteristična za modu 1960-ih godina. Sen Loranove haljine Mondrijan danas se čuvaju u Kraljevskom muzeju u Amsterdamu, Muzeju Viktorije i Alberta u Londonu i Muzeju umetnosti Metropoliten u Njujorku.

Uticajna modna kreatorka Madlen Vione (Madeleine Vionnet), bila je fascinirana grčkom kulturom i umetnošću. Jedan od proizvoda ove fascinacije bila je večernja haljina Konjići ili Grčka vaza (Petits chevaux ili Vase grècque) iz 1921. godine. Haljina je prepoznatljiva po motivu friza propetih konja, preuzetim sa odeće jedne od figura koje su prikazane na Pronomosovoj vazi iz oko 400. godine pre n. e. Na ovoj grčkoj vazi, koja se danas nalazi u Nacionalnom arheološkom muzeju u Napulju, predstavljena je antička pozorišna trupa, zajedno sa poznatim muzičarem Pronomosom, u prisustvu svoga zaštitnika boga Dionisa. Napravljena od krepa, fine i tanke svilene tkanine, i ukrašena vezom metalnom niti, haljina je postala veoma popularna, tako da je do danas sačuvan značajan broj njenih kopija različitog kvaliteta, dok se jedan originalni primerak nalazi u Muzeju dekorativnih umetnosti u Parizu.

Kao savremenica poznatih nadrealista i dadaista, Elza Skjapareli (Elsa Schiaparelli) je sarađivala sa umetnicima poput Salvadora Dalija (Salvador Dalí) i Žana Koktoa (Jean Cocteau). U Muzeju Viktorije i Alberta u Londonu čuva se večernji kaput koji je Skjapareli 1937. godine dizajnirala na osnovu Koktoovih crteža. S obzirom na to da je dvostruka slika bila predmet interesovanja Koktoa i drugih nadrealista, dekoracija gornjeg leđnog dela kaputa može se posmatrati i kao vaza sa ružama i kao dva afrontirana lica u profilu. Ovaj ekstravagantan kaput napravljen je od svilenog žerseja i ukrašen vezom metalnom i svilenom niti, kao i apliciranim svilenim cvetovima. 

Đani Versaće (Gianni Versace) smatrao je umetnika Endija Vorhola (Andy Warhol) svojom srodnom dušom. U znak sećanja na Vorhola i zajedničko interesovanje za pop kulturu, Versaće je mu je 1991. godine posvetio kolekciju proleće/leto, u kojoj je jedan od najzapaženijih modela bila večernja haljina ukrašena printovima Vorholovih portreta Džejmsa Dina (James Dean) i Merlin Monro (Marylin Monroe) iz 1960-ih godina. Kolekcije brenda Dolče & Gabana (Dolce & Gabbana) često su inspirisane istorijsko-umetničkim fenomenima. Njihova jesenja kolekcija za 2012. godinu evocirala je tradiciju sicilijanskog baroka, što je podrazumevalo upotrebu raskošnog zlatoveza, čipke i somota. S druge strane, jesenja kolekcija istog brenda za 2013. godinu, nazvana Tailored Mosaic, bila je zasnovana na motivima sa mozaika u vizantijskom stilu iz katerdale u Monrealeu na Siciliji.

Poznati srpski i jugoslovenski modni kreator Aleksandar Joksimović takođe je nalazio inspiraciju u istoriji umetnosti. Na modnoj reviji u Galeriji fresaka u Beogradu, Joksimović je u martu 1967. godine prikazao kolekciju visoke mode Simonida. Rođen 1933. godine u Prištini, u starosedelačkoj srpskoj trgovačkoj porodici, polazište za kolekciju našao je u manastiru Gračanica i čuvenoj fresci iz oko 1320. godine, na kojoj je predstavljena srpska srednjovekovna kraljica Simonida. Kolekcija je imala veliki uticaj na savremenu jugoslovensku modu i često je kopirana. Različite umetničke pojave i ličnosti uticale su i na druge Joksimovićeve kolekcije, kao što su Vitraž (1968), Milena Barili (1975) ili Mozaik (1975). Prema dosadašnjim saznanjima, revijski modeli Aleksandra Joksimovića nažalost nisu sačuvani.